ابرشهر ۱۰۰ ميليارد دلاري ملك عبدالله بر لبه پرتگاه
شهر اقتصادي ملك عبدالله در حضور رقبايي مانند پروژه لاين(The Line) و اگزاگون(Oxagon) تلاش مي‌كند تا قلمرو خود را در دوره جديد جسورانه توسعه شهري عربستان سعودي مشخص كند، اما با عدم تحقق اهداف بلندپروازانه خود در جذب ساكنان و مشاغل، با تهديد جدي و احتمال شكست مواجه است.
به گزارش ايسنا، شهر اقتصادي ملك عبدالله(KAEC) كه در حال حاضر در وسعت ۱۸۰ كيلومتر مربعي در سواحل درياي سرخ در حال توسعه است، يك سرمايه‌گذاري عظيم و آينده‌نگرانه است كه از نظر اندازه با واشنگتن دي‌سي قابل مقايسه است.
به نقل از آي‌اي، اين شهر استارت‌آپي بر روي بيابان‌هاي باير، تپه‌هاي ماسه‌اي مواج و مناظر صخره‌اي ساخته شده است كه هزاران سال بود كه دست نخورده بودند.
اين نمونه ديگري از استراتژي‌هاي جسورانه عربستان سعودي براي تجسم آينده از طريق پروژه‌هاي متعدد ابرشهري مانند لاين، اگزاگون و تروجنا(Trojena) تحت برنامه جاه‌طلبانه نئوم(Neom) است. اما در ميان همه اين تحولات، پروژه KAEC هنوز در تلاش است تا جايگاه خود را مشخص كند.
در حالي كه KAEC به طور مستقيم با ديگر پروژه‌هاي شهري عربستان كه از دل شن‌ها برخاسته‌اند، رقابت مي‌كند، اين سؤال مطرح مي‌شود كه آيا مي‌تواند مردم را جذب كند و نشاط اقتصادي لازم براي آينده شهري پر رونق را تقويت كند؟
بايد بررسي كرد كه KAEC چگونه در دستيابي به معيارهاي جمعيتي و اقتصادي هدفمند خود عمل مي‌كند و آيا خطر تحت‌الشعاع قرار گرفتن توسط همتايان جديدتر و آينده‌نگرانه‌تر خود را دارد يا خير.
چشم انداز ۲۰۳۰، پايداري و توانمندسازي زنان
شهر اقتصادي ملك عبدالله تحت برنامه «چشم‌انداز ۲۰۳۰» عربستان سعودي به رهبري محمد بن سلمان وليعهد عربستان در حال توسعه است. اين چشم انداز به منظور گذار پادشاهي عربستان از يك اقتصاد وابسته به نفت به يك پايگاه سرمايه‌گذاري جهاني و در عين حال بهبود كيفيت زندگي شهروندان سعودي در دستور كار قرار گرفته است.
«چشم‌انداز ۲۰۳۰» چيزي بيش از يك بازنگري اقتصادي است. اين برنامه يك چرخش پايدار به سمت ايجاد تعادل در طول يك قرن اتكاي شديد به سوخت‌هاي فسيلي با اهداف جاه‌طلبانه زيست‌محيطي است كه شامل كاشت ۱۰ ميليارد درخت و دستيابي به سهم ۵۰ درصدي انرژي كشور از منابع تجديدپذير تا سال ۲۰۳۰ است.
علاوه بر اين، «چشم‌انداز ۲۰۳۰» از اصلاحات اجتماعي عميق حمايت مي‌كند. اين برنامه، مشاركت زنان در نيروي كار را بهبود بخشيده است و ظرف پنج سال گذشته شاهد افزايش سهم زنان از ۲۰ درصد به ۳۰ درصد بوده است.
اين امر با تغييرات سياستي اخير مانند اجازه دادن به زنان براي رانندگي و شركت فعال در رويدادهاي فرهنگي و ورزشي محقق شده است. اين اصلاحات براي ترغيب كل جمعيت عربستان به توسعه‌هاي شهري جديد مانند پروژه KAEC ضروري هستند.
راه‌اندازي و اهميت استراتژيك KAEC
شهر اقتصادي ملك عبدالله(KAEC) در سال ۲۰۰۵ راه‌اندازي شد و به لحاظ استراتژيك در ۱۰۰ كيلومتري شمال جده قرار دارد. مكان آن به دليل نزديكي به كانال سوئز به گونه‌اي انتخاب شده است كه آن را به يك مركز لجستيك كليدي كه اروپا، آسيا و آفريقا را به هم متصل مي‌كند، تبديل كند.
مورد توجه‌ترين بخش اين پروژه «بندر ملك عبدالله» است. اين بندر كه در سال ۲۰۱۹ افتتاح شد، به گونه‌اي طراحي شده است كه ظرفيت عظيمي را سالانه اداره كند. اين بندر با اسكله‌هايي به عمق تا ۱۸ متر مي‌تواند كشتي‌هاي فوق العاده بزرگ را در خود جاي دهد.
اين بندر به غير از يك دارايي زيرساختي حياتي، همچنين اولين بندر خصوصي، توسعه يافته و بهره‌برداري شده در خاورميانه است كه اصول «چشم انداز ۲۰۳۰» را در بر مي‌گيرد. بندر ملك عبدالله به دليل بهره‌وري بالاي خود متمايز است كه از فناوري و لجستيك پيشرفته برخوردار است. اين بندر توسط بانك جهاني در سال ۲۰۲۱ به عنوان كارآمدترين بندر جهان شناخته شد.
سيستم گيت هوشمند نسل جديد آن با بهره‌گيري از هوش مصنوعي و فناوري يادگيري ماشيني براي تأييد هويت ملوانان، كشتي‌ها و كالاها استفاده مي‌كند و به طور قابل توجهي ازدحام را كاهش مي‌دهد و فرآيندهاي اداري را ساده مي‌كند. اين سطح از پيشرفت فناوري به اين بندر اجازه مي‌دهد تا از ظرفيت بنادري نظير بندر لس‌آنجلس پيشي بگيرد و آن را به عنوان يكي از ويژگي‌هاي برجسته توسعه KAEC نشان دهد.
شكست كامل KAEC در جذب شهروندان
معيار نهايي موفقيت يك شهر در جذب و حفظ ساكنان آن نهفته است. با وجود جاه‌طلبي‌هاي KAEC براي اسكان حدود دو ميليون نفر، تاكنون تنها توانسته است ۱۰ هزار نفر را جذب كند. اين عقب‌ماندگي يك شكست قابل توجه براي اين پروژه است.
ويلاهاي لوكس و املاك گران‌قيمت در كنار آب در محله المروج به طور قابل توجهي قيمت بالاتري از همتايان خود در شهر جده دارند و مسئولان پروژه اكنون در تلاش براي جذب جمعيت مورد نياز خود براي رشد اين شهر هستند.
اين در حالي است كه حتي محله خانواده‌پسندتر و مقرون به صرفه‌تر الواحه نيز با استقبال مورد انتظار مواجه نشده است.
همچنين پيش‌بيني شده بود كه اين شهر يك ميليون شغل جديد ايجاد كند، اما اين هدف نيز هنوز محقق نشده است و تنها حدود ۱۰۰ شركت سعودي و چند مليتي پايگاه خود را در KAEC تاسيس كرده‌اند.
كمبود در جمعيت ساكن و كمبود اشتغال، نگراني‌هايي را در مورد دوام و آينده اين شهر ايجاد كرده و نشان مي‌دهد كه KAEC ممكن است به يكي از اولين گام‌هاي اشتباه «چشم انداز ۲۰۳۰» تبديل شود.
تلاش اين شهر براي جلب نظر جمعيتي گسترده با استفاده از رويكردهاي برنامه‌ريزي شهري سنتي ممكن است پتانسيل آن را براي تبديل شدن به يك جامعه پر جنب و جوش و با كاربري مختلط تضعيف كند.
سايه عدم موفقيت KAEC بر پروژه‌هاي جديد «چشم انداز ۲۰۳۰»
در حالي كه شهر اقتصادي ملك عبدالله(KAEC) قصد دارد به عنوان يك مدل از توسعه شهري مدرن خودنمايي كند، اما با رقابت سختي با ساير پروژه‌هاي پر زرق و برق تحت «چشم‌انداز ۲۰۳۰» عربستان سعودي مواجه است كه مي‌تواند پيشرفت KAEC را تحت الشعاع قرار دهد.
ديگر پروژه‌هاي اين چشم انداز به شرح زير است:
لاين: شهر خطي ۱۷۰ كيلومتري آينده‌نگرانه كه تا سال ۲۰۴۵ براي ۹ ميليون نفر طراحي شده و داراي محيطي عاري از جاده با انتشار صفر كربن است. لاين يا خط، يك تغيير اساسي از چيدمان‌هاي سنتي شهري است كه بر زندگي عمودي تأكيد دارد و اطمينان مي‌دهد كه شهروندان تمام خدمات ضروري را با تنها پنج دقيقه پياده‌روي در اختيار داشته باشند.
اگزاگون: بزرگترين مجتمع صنعتي شناور در جهان است و قرار است ميزبان تاسيسات توليدي پيشرفته هوش مصنوعي و اتوماسيون باشد كه همگي از منابع انرژي تجديدپذير تغذيه مي‌شوند. اين پروژه با چشم‌انداز آينده‌نگرانه پيشرفت صنعتي پايدار همسو است.
تروجنا: به عنوان مقصد نهايي گردشگري جهاني پيش‌بيني مي‌شود كه پياده‌گردي(هايكينگ)، اسكي و ورزش‌هاي آبي را در تمام طول سال در مناطق كوهستاني عربستان سعودي، همراه با اقامتگاه‌هاي لوكس و سطح بالا ارائه مي‌دهد.
اين پروژه‌هاي بلندپروازانه يك چالش مهم براي KAEC ايجاد مي‌كنند. آنها سرمايه‌گذاري‌هاي مالي و علاقه جمعيت جوان‌تر را كه مشتاق زندگي نوآورانه و پايدار هستند، جذب مي‌كنند. KAEC با رويكرد توسعه شهري مرسوم‌تر خود، اين خطر را دارد كه منسوخ تلقي شود، مگر اينكه بتواند پيشنهادات خود را بازتعريف كند.
جايگاه KAEC و مسير رو به جلوي آن
شهر اقتصادي ملك عبدالله با وجود چالش‌هاي اساسي ذكر شده در مسير خود تا به اينجا، همچنان نشانه‌هايي از رشد اقتصادي را نشان مي‌دهد. نزديكي آن به شهر جده، با ارتباطات حمل و نقلي كارآمد كه زمان رفت و آمد با قطار را به حدود ۳۰ دقيقه كاهش مي‌دهد، نشان مي‌دهد كه اگرچه اين شهر هنوز به يك مركز شهري كاملاً مستقل تبديل نشده است، اما همچنان مي‌تواند يك بازيگر اقتصادي مهم باشد.
باشگاه و زمين گلف KAEC به عنوان بهترين زمين گلف در عربستان سعودي و خاورميانه شناخته مي‌شود و تاكنون ميزبان چندين تورنمنت معتبر بين‌المللي بوده است. اين جايگاه بالقوه KAEC را براي تبديل شدن به يك مقصد ورزشي و تفريحي در منطقه نشان مي‌دهد.
چنين تمركزي مي‌تواند KAEC را از ساير پروژه‌هاي «چشم انداز ۲۰۳۰» متمايز كند، به ويژه زماني كه منطقه آماده ميزباني رويدادهاي مهمي مانند جام جهاني فوتبال ۲۰۳۴ مي‌شود، رويدادي كه جده با سه استاديوم جديد از آن ميزباني خواهد كرد.
در حال حاضر به نظر مي‌رسد عربستان سعودي با وجود عقب ماندگي‌هاي مشهود خود در «چشم انداز ۲۰۳۰» بايد از دارايي‌هاي موجود خود بيشترين بهره را ببرد و پيشنهادات منحصر به فردي را براي جذب ساكنان و مشاغل به شهر اقتصادي ملك عبدالله ايجاد كند.
اين كه آيا شهر اقتصادي ملك عبدالله به عنوان يك بازيگر كليدي در دستور كار تحولي عربستان سعودي ظاهر خواهد شد يا به عنوان يك درس و عبرت پرهزينه در توسعه شهري عمل مي‌كند را بايد منتظر ماند و ديد.
منبع:
برچسب: ،